عکسهایی از خطّه فریومد / فرومد
زیر مجموعه وبلاگ خطّه فریومد / فرومد ( تاریخی ، علمی ، فرهنگی )عکسهایی از خطّه فریومد / فرومد
زیر مجموعه وبلاگ خطّه فریومد / فرومد ( تاریخی ، علمی ، فرهنگی )فرومد بینِ شاهرود و سبزوار !
منوط به گرفتنِ مجوّز کتبی از مدیر تارنما / وبلاگ است .
فرومد بینِ شاهرود و سبزوار !
فرومد روستای مرزی بینِ استانِ سمنان و خراسان رضوی است . این روزها جمعی از مردمِ روستای فرومد طوماری امضا کرده اند مبنی بر اینکه روستا از لحاظِ تقسیماتِ کشوری جزو استانِ خراسان رضوی گردد . این موضوع سالهاست که گاهی مطرح می شود . آن وقتها که فرومد جزو شهرستانِ شاهرود ( سمنان ) بود . گاهی صحبت می شد که فرومد جزو شهرستان سبزوار شود . اکنون که میامی ( سمنان ) از بخش به شهرستان ارتقاء یافته و مردم برای انجام دادنِ امور اداری لازم نیست به شاهرود بروند و نسبت به شاهرود حدودِ شصت کیلومتر یا یک ساعتی کارشان زودتر انجام می گیرد باز هم داورزن ( خراسان رضوی ) را که آن هم به تازگی از بخش به شهرستان ارتقاء یافته بر میامی بر می گزینند .
برای رفتن به شاهرود یا سبزوار و میامی یا داورزن باید مسیر روستا تا جادۀ اصلی را طیّ کرد که حدودِ هجده تا نوزده کیلومتر است امّا بعد از آن فاصله با داورزن شش کیلومتر و فاصله با میامی حدودِ یکصد و پنجاه کیلومتر است .
آن روزها که فرومد دبیرستان نداشت ، بیشترِ دانش آموزانِ روستا برای ادامۀ تحصیل به سبزوار می رفتند کمتر کسی است که شاهرود را انتخاب کرده باشد مگر آنکه آنجا خانه ای ، برادری یا ... می داشت . مردم برای پزشک و دارو و درمان و خرید و فروش و ... به سبزوار می رفتند و اکنون هم می روند .
علاوه بر نزدیکی جغرافیایی در خُرده فرهنگها هم ، مردمِ روستا با مردمِ سبزوار و داورزن و مزینان و آبرود و نهالدان و ... احساسِ قرابتِ بیشتری می کنند و در پوشش و گویش تناسبِ بیشتری با هم دارند .
ماندگاری فرومد با استانِ سمنان یا الحاقِ آن به استانِ خراسانِ رضوی نیاز به بحثِ کارشناسی دارد ولی از نگاهِ فرهنگی و پیشینۀ تاریخی بحثِ فریومد و بیهق و سبزوار بحثِ امروز نیست ، اگر بحثِ امروز می بود که بسیاری از فریومدیها / فرومدیها فامیلشان بیهقی یا سبزواری نمی شد . ( نمونه اش که در بعضی متون ابن یمین ، بیهقی خوانده شده و شیخِ عزیزی نویسندۀ کتابِ « الجدید فی تفسیر قرآن المجید » سبزواری ) ، پیشینۀ آن حدّاقل به قرنِ ششم و پیش از آن می رسد که ابوالحسن علی بن زید بیهقی ( ابن فندق ) چُنین گزارش داده است :
و امیرِ خراسان عبدالله بن طاهر ـ رَحِمَهُ الله ـ ( که به فضلِ حقّ تعالى عمارتِ نیشابور و نواحى آن بر دستِ وى میسّر شد ) چُنین گفت که : خَیرُ قُرى بیهَق جُلَین و اَطیَبُها فَریومَد و لا بَأسَ بالسّدیر و الحارثاباد .
و دیه ها که خراج داشته است ( در عهدِ مَلِک خراسان امیر المشرق عبدالله بن طاهر ) در بیهق سیصد و نود و پنج دیه بوده است ، خراجى سیصد و بیست و یک دیه و قانونِ خراج در عهدِ ملوکِ آلِ طاهر ـ رَحِمَهُمُ الله ـ صد هزار و هفتاد هزار و هشت هزار و هفتصد و نود و شش دِرَم بوده است ، و اعشارِ آن از هفتاد و چهار دیه پنجاه و هفت هزار و هشتصد دِرَم است .
این ناحیت را دوازده قسمت نهاده اند [ و ] هر قسمتى را رَبعى نام کرده و یک عدد را یک رَبع بیش نتواند بود ، چه رُبع یک عدد از چهار عدد بود ، پس مراد بدین رَبع چهار یک نیست ، مراد آن است که در کتاب مجمل اللغة ابن فارس بیارد که الرَّبعُ محلّة القومِ پس هر کجا که قومى آنجا نزدیک به یکدیگر جمع شوند و بنا و عِمارت سازند آن را رَبع خوانند در عَرَب ، امّا در عَجَم هر چه در شهر منزلگاهِ خلق بود بر یک سمت ، آن را محلّه خوانند ، آنچه در صحرا و کوه بود آن را ربع خوانند و تفصیلِ دوازده ربع که در عهدِ امیرِ خراسان عبدالله طاهر بوده است بدین تفصیل است .
اوّل اعلى الرّستاق
و آن سنقریدر و آمناباد و بیهق ، ...
دوم ربع قصبۀ سبزوار است
و آن دیه عبدالرّحیم بن حمویه است متّصل به قصبۀ سبزوار ، ...
سیّم ربع طبس
و این تبشن است ... و در آن ربع دیه طبشن باشد و افچنک و هارون آباد و قارزى و بازقن و ... و آن متّصل بود به ناحیتِ جُوِیْن از عرض .
چهارم رَبع زمیج
و زمیج به لغتِ پارسى زمین بَرّ دهنده را گویند یعنى مزرعۀ غلّه را و چون بهرام بن یزدگرد که او را بهرام گور خوانند آنجا نزول کرد فرمود تا آنجا غلّه و پنبه و امثالِ این بکِشتند و آن دیه را زمیج نام نهادند و این دیه را به وى باز خوانند و آن ربع بر جانبِ جنوب افتاده است ، هیچ ربع را هوا معتدل تر از آن ربع نیست و هواى فریومد خوشتر بود ، ازیرا که فریومد هم سَهلى است و هم جَبَلى و هواى پشاکوه هم معتدل بود ، پس درختِ سنجد کِشتند آنجا که ششتمد است ، چون به بار آمد آن را ششتمد نام کردند .
و مَذ در لغتِ پهلوى بسیار است ، گویند بَرغمذ و فریومذ و ششتمذ و انجمذ ، و در مسترقه اسفندمذ و در نامِ ماهها اسفندارمذ یعنى شکوفه و نبات پیدا شود و در نامِ روزها همین ، در زبانِ فارسى گویند رذ و مذ ، رذ دانا و بخْرَد باشد ، فردوسى گوید :
یکى انجمن ساخت با بخرذان .......... هُشیـوار و کار آزمـوده رذان
و مَذ مدحِ بقاع و مواطن است ـ و آن ایّام زمینِ پاکِ خوش را مَذ مىخواندند ـ و رذ مدحِ مردم بود و مَذ در زبانِ پهلوى بسیار در آید .
و در این ربع از دیه هاى مسکون زمیج است و انجمد و گُنبد ، آنجا بیت النّار بوده است ، بدان باز خوانند و کیذقان و ششتمد و برازق ـ آنجا خوک بسیار بوده است ـ [ و ] دیه اُشتر ـ مَربط اُشتران بهرام آنجا بوده است ـ کیذر ، بیذخ ، طزرق ، علیاباد ، سبح ، احمدآباد ، روح ، حارثاباد ، قنات ابى الاسود ، چاشک گلابدشک ، بیدخشیدر ، فضلوى آباد ، جابرآباد ، جلار ، کارن که آن را خارسف نویسند ، بژدن ، رزسک ، بیدستانه ، زرین ، دربر ، مهر کند شادیاح و کلاتها متّصل بدین .
پنجم ربع خواشد و وریان
و این رَبع کلاتها بسیار دارد چون برقن و ستاج و دارین و باشین ...
ششم ربع خسروجرد
و از آن رَبع بود دیه آبارى به وى متّصل و عثماناباد و دیه سدیر و ...
هفتم رَبع باشتین
و آن باشتین بود و نامین و ریوَد و ...
هشتم ربع دیوره
و آن دیه هاى بسیار دارد ، آن را قُرى الجَبَل خوانند و ...
نهم ربع کاه
و این قصبه چشُم بود و بروغن و مُغیثه و ...
دهم ربع مَزینان
و این مزینان بود و مایان و کموزد و داورزن و صدخرو و طزر و بهمن آباد و مِهر ـ که آنجا مزارع اقلامِ بَحرى باشد ـ و ماشدان و سویز و غیرِ آن .
یازدهم ربع فریومد
و این فریومد و اسحاق آباد و فیروزآباد و نهاردان ، و غیر آن بود .
دوازدهم ربع پشاکوه
و این دیهى چند معدود بود چون استاربد ، و دیه بیشین و غیر آن
تاریخ بیهق ، ص34 ـ 39
* * * * * * * * * * *
باز همین بیهقی در بارۀ ابوحامد محمّد بن جعفربن الحسین الحنیفى البیهقى نوشته است :
ولادتِ او در دیهِ فریومد بوده است ، و او راآنجا اولاد واَحفاد بودند ، و حاکم امام محمّدحنفى از فرزندانِ او بود ، و مردى عالِم و ورع و متّقى و حافظِ مذهب .
والعَقَبُ مِنهُ الحسن و الفقیه ابوصالح و الحسین . حسن حاکم و خطیبِ فریومد بود و ابوصالح در سمنان در راهِ حجّ در وقتِ انصراف فرمان یافت فى شهورسنة ستّ و اربعین و خمسمائة [ سال 546 ] و حسین در مرو مدرّس و مفتى بود مدّتى وآنجا فرمانِ حقّ تعالى به وى رسید .
و جدِّ ایشان ابوحاتم حنفى دبیر سلطانِ آن عهد بود و او از افاضلِ عهد بود و او را پسرى بود شُعَیب نام و نبیره مسعود نام و مسعود بن شُعَیب بن محمّد بن جعفر الحنیفى هم از علما و روّاتِ احادیث است و وطنِ ایشان فریومد و مزینان بوده است . و از بیت ایشان بود الحاکم ابوالعلاء صاعد بن محمّد الحنیفى و قاضى مزینان بود و محدّث . [ تاریخ بیهق ، ص170 ]
ابوالحسن علیّ بن زید بیهقی ( ابن فُندُق ) ، تاریخ بیهق ، کتابفروشی فروغی/ چاپخانه اسلامیه ، چاپ دوم .
* * * * * * * * * * *
در آن روزگار که فرومد و فیروزآباد و استربند و کلاته سادات و عبّاس آباد و ... از سبزوار جدا و به شاهرود ملحق شد ، شاهرود البتّه جزو سمنان نبود بلکه جزو خراسان بود ، مردمِ مزینان اعتراض کردند :
اعتراض به الحاقِ مزینان به شاهرود
انتشارِ خبرِ ضمیمه شدنِ « مزینان » به شاهرود باعثِ نارضایتى اهالى مزینان شده و عدّه اى نزدیک به پانصد نفر در تلگرافخانۀ آنجا تجمّع و اعتراض خود را نسبت به این مسأله به اطّلاع مسئولین دولت و ریاستِ وزراء ، رساندند .
سپس معترضین در مسجدِ جامع جمع شدند ، براى آنان بیانیّۀ ریاستِ وزراء قرائت شد و تلگرافهاى لغوِ مالیاتهاى جدید و افتتاحِ مجلسِ شوراى ملّى نیز خوانده شد . تجمّع پایان یافت ولى معترضین نماینده اى را براى ماندن در تلگرافخانه تعیین نمودند تا پاسخِ خود را دریافت کنند .
روزشمارِ تاریخِ معاصرِ ایران ج 1 ، ص 231 ـ روزنامه ایران ، 15 / 4 / 1300 ، ص 2 و 1
* * * * * * * * * * *
و مردمِ فرومد عریضه نوشتند و التماس کردند ، حدودِ نود سالِ پیش :
مقامِ منیعِ هیئت مجلسِ شورای ملّی ـ شَیَّدَ اللهُ اَرکانَهُ العالی 3 / 10 / 1305
عرضداشتِ ضُعفا ؛ رعایای بلوکِ فرومد و فیروزآباد به مقاماتِ عالیه
آنکه این بلوک تا شاهرود 35 فرسخ مَسافت است و چون خیلی دور از مرکز واقع گردیده ایم ، چُنانچه تعدّی با ضُعفا وارد شود ، غیرممکن است به شاهرود برویم عرایض و تظلّماتِ خود را به مَقاماتِ مربوطه بنماییم . چُنانچه ده تومان نقدی به ما شود مثلاً باید مضاعفِ آن را خرج نماییم که آیا به دادِ ما ضُعفا برسند یا خیر ؟! و چُنانچه جراحتی به ما وارد آید تا برسیم به شاهرود اثری از او نخواهد ماند . چرا که 7 ( هفت ) منزل راه است و مبالغی خرجِ مأمور خواهد بود تا برسد به بلوک . لذا است هر چه صدمه ای به ضُعفا وارد می شود . دادمان به مقاماتِ عالیه نمی رسد و فِی الواقع گرفتارِ فقر و بدبختی گردیده ایم .
و تا سبزوار 12 الی 13 فرسخ است و وصلِ به مرکزِ مزینان است و تمامِ مرابطۀ اهالی با آن ناحیه است .
استدعای عاجزانه از آن هیئتِ محترم که اسبابِ آسایشِ ضُعفا را فراهم فرموده ، در جزءِ سبزوار محسوب دارند و سابقاً هم جزءِ سبزوار بوده است . امیدواریم که عطفِ مرحمتی فرمایند و کَما فِی السّابق محوَّل به سبزوار فرموده که دعاگوی آن ذواتِ اقدسِ مقدّس باشیم .
رعایای بلوک فرومد ـ فیروزآباد
(14 مُهر و 5 امضا ـ که بعضی مُهرها ناخواناست . )
مُهر الاحقر ... ، مُهر الاحقر [ شیخ ] حسین اسلامی ، مُهر میرزا احمد موسوی [ بنی هاشمی / هاشمیانپور ] ، مُهر کربلایی حسین[ تُرک ] ، مُهر رمضانعلی [ شریعتی ] ، مُهر محمّد ، اسماعیل الحسنی ، مُهر حسنقلی عیسی [ شکریان ] ، عبدالوهّاب حسنی [ میری ] ، امضای اسکندر بیک [ کوچه جنان ] ، مُهر محمّدحسن بیک ، مُهر سلیمان بیک ، مُهر محمّد بیک ، مُهر میرزا ذبیح الله الحسنی [ هاشمی ] ، قربانعلی امین الحاج ، نصرت بیک فیض الله [ فیضی ]
ورود به دفتر مجلس شورای ملّی 3 / 10 / 1305 ـ شماره 5103
ارجاع ـ به وزارتِ داخله مراجعه شود 12 بهمن ماه 1305
مجموعه عکسهایی از کاروانسرای میاندشت و بناهای تاریخی همجوار
سایت بلاگفا دوباره دچار مشکل شده و امکان درج مطلب نمی دهد .
نتیجه : فعلاً امکان درج مطلب در « خطّۀ فریومد / فرومد » نیست .
وصیّتنامۀ شهید محمّد علی عزیزی
« ... أَلا بذِکْرِ اللهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ . »
( رعد ، 13 / ٢٨)
دل آرام گیرد به یادِ خدا
بسم الله الرّحمن الرّحیم
وصیّتنامۀ شهید روحانی و پاسدارِ اسلام محمّد علی عزیزی
بسم ربّ الشّهدا و الصّدیقین
با حمد و سپاس خداى تعالى و ایزدِ منّان را که اوّل الاوّلین و آخِر الآخِرین است .
سپاس آن خداى را که بخشنده و پوشانندۀ گناهانِ ماست .
درود و سلام بر پیغمبرِ خاتم ، محمّد (ص) و ( ائمّه اطهار ) و بر اولیاء الله .
خداوندا تو را شُکر مى کنم که به این بندۀ حقیر و گنهکارت اجازه داده اى تا براىِ رضاىِ تو بجنگد .
خداوندا گناهانِ مرا ببخش و اگر به درجۀ شهادت نائل گشتم مرا با شهداى مخلصِ خودت محشور بگردان و دریچۀ مغفرت و رحمتِ بى پایانت را به روى من بگشاى .
درودِ من به رهبرم که راهنماى ما به سوىِ شهادت و مَسلخِ عشق است . از بَرَکَتِ این رهبر بود که چهرۀ واقعى اسلام و قرآن را باز شناختیم . پیرِجماران بود که مرا از ضلالت و گمراهى و فساد نجات داد و به سوىِ شهادت و سعادتِ دنیا و آخِرت ( همراه ) کرد پس بیش از پیش قدرِ این رهبر را بدانید و به نصیحتهاى وى گوش دهید .
پدر و مادرِ مهربان و غم پرورم !
سلامِ مرا بپذیرید و مرا ببخشید که نتوانستم محبّتهاى شما را جبران کنم . به خدا قَسَم اگر تمامِ شب و روز زحمت می کشیدم و به شما محبّت مى کردم باز هم کم و ناچیز بود چه رسد به اینکه من اصلاً کارى براى شما نکرده ام .
پدر و مادر !
هر چند من مى روم و از شما جدا مى شوم امّا شما ناراحت نباشید و این را بدانید که من امانتى در نزدِ شما بودم و مبادا پس از شهادتم گریه کنید و اشک بریزید .
وقتى نماز مى خوانید برایم دعا و طلبِ مغفرت کنید .
پدرم !
مبادا روحیّه ات را ببازى و تحتِ تأثیرِ احساسات قرارگیرىدشمنانِ اسلام را شاد کنى تا آنجا که جان دارید از ایران و انقلاب و رهبر و روحانیّت دفاع کنید .
پدرِ عزیزم !
مرا براى رضاى خدا به جبهه فرستادى همانطور که موقع ( اعزام ) ناراحت نبودى اگر من شهید شدم نیز ناراحت نباش .
مادرم !
تو باید افتخار کنى که فرزندت در راهِ خدا به این مقامِ والا رسید .
من هم افتخار مى کنم که در دامانِ مادرى همچون تو پرورش یافتم و به این مقامِ والا رسیدم .
مادرم مبادا صبرت لبریز ( شود ) . تو نباید ناراحت باشى که فرزندت فداى راهِ حقّ و حقیقت شد .
مادرم !
غم مخور وبراى رسیدنِ صبح پیروزى شادى کن .
و امّا اى برادران و خواهرانم !
درس بخوانید چون میهنِ اسلامى ما به فرزندانِ با سواد احتیاج دارد و سعى کنید درس خواندنتان با اخلاص و تقوا باشد که در این صورت پیروز مى شویم و گر نه امکان ندارد .
و شما اى خواهرانم !
زینب گونه باشید و وقتى ازدواج کردید فرزندانى نیک و اصیل تربیت کنید .
برایم گریه نکنید که من به زندگى جاوید رسیدم .
و در آخِر از همه حلالیّت مى طلبم و از همۀ فامیل و دوستان مى خواهم که هر بدى دیده اند حلال کنند و از همۀ شما مى خواهم که از فضلِ بى کران خدا ناامید نشوید و من ناامید نشدم با دلى محزون و به نگاه عاشقانه به سویش شتافتم .
با عرضِ معذرت متأسّفانه مسائلى [ است ] که من نتوانستم وصیّتنامۀ مفصّلى بنویسم امیدوارم همین چند خطّ که خیلى جزئى گفته ام که به آنها عمل کنید و مرا ببخشید .
مهمّ ترین شرطِ وصیّتنامۀ من این است که در همین لحظه وصیتنامه ام را مى خوانید و موقعى که خواستید به بهشتِ رضا بیایید حتماً حتماً اوّل سرِ مزارِ برادرم و بعد اگر فرصت داشتید سرِ قبرِ من بیایید و یک فاتحه اى بخوانید .
خواهشمندم اگر به هیچ یک از شرطهاى وصیّتنامه عمل نکردید براى من مهمّ نیست ولى این یکى را باید عمل کنید زیرا در غیر این صورت راضى نیستم .
مقدارِ یک ماه روزۀ قرض برایم بگیرید و حدودِ سه ماه نماز بخوانید و مرا حلال کنید و برایم حلالیّت بطلبید .
اینها را نوشتم به خاطرِ اینکه به حدیثِ پیغمبر عمل کرده باشم .
وَ السّلامُ عَلَیکُم وَ رَحمَةُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ
خدایا خدایا رهبرِ ما را تا انقلابِ حضرتِ مهدى نگه دار
خدایا خدایا تا انقلابِ مهدى خمینى را نگه دار
وصیّتنامه شهید محمّد ابراهیم عزیزى
بسم الله الرّحمن الرّحیم
وصیّتنامه محمّد ابراهیم عزیزى
« ... أَلا بذِکْرِ اللهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ . »
( رعد ، 13 / ٢٨)
دل آرام گیرد به یادِ خداى
با شهادتِ خویش شهادتینم را بر صفحۀ خونبارِ تاریخِ اسلام مى نگارم که :
اَشهَدُ اَن لا اِله اِلّا الله وَ اَشهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رَسولُ الله .
وَ اَشهَدُ اَنّ عَلیّاً وَلِىُّ الله وَ اَشهَدُ اَنّ الخمینى نایبُ الامام و امامُ امّت الاسلام .
درود بر مهدى و سلامى از راهِ دور از میانِ آتش و خون بر امام خمینى
و به یادِ شهداى گلگون کَفَنِ انقلابِ اسلامى که با خونِ خود اسلام را زنده و ما را هم به راهِ واقعى رهنمون شدند .
پدر و مادرم ، برادران و خواهرانم !
بدانید که راهى را که انتخاب کرده ام با آگاهى کامل بوده است و براى دفاع از اسلامِ اصیل و میهنِ اسلامى براى مقابله با کفّارِ جهانى برآمده ام و پیروِ راهِ الله هستم و تا آخِرین قطرۀ خونم از اسلام دفـاع مى کنم . والسّلام
پدرجان و مادرجان !
از اینکه هدیه اى ناقابل را به پیشگاهِ خداوند ارزانى داشته اید مبادا غمگین باشید .
مبادا از براى شهادتِ من در هدفِ اسلامیتان خدشه اى وارد شود .
مادرجان !
از تو مى خواهم چون من فرزندانى تربیت کنى که در راهِ رسیدن به الله هر سختى را تحمّل کند .
مادرجان !
شیرت را بر من حلال کُن ، مرا ببخش ، به خاطرِ نافرمانیهایى که کردم .
پدرجان !
زحماتت را ، زحماتِ شبانه روزیت را بر من حلال کن و برایم دعا کن .
برادران و خواهرانم !
مرا ببخشید . خیلى من با شما بدرفتارى کردم . ببخشید این برادرِ همیشه حقیرتان را .
و تو برادر على جان و هادى جان و حسین جان !
سنگرِ مدرسه را حفظ کنید و همواره بکوشید که براى آیندۀ این مملکت لااقلّ مردى مفید باشید ما که عُرضۀ آن را نداشتیم .
اى دوستان و اى همرزمان !
دست به دستِ همدیگر بدهید و دشمنِ اسلام و بشریّت را نابود کنیم .
در صورتِ شهیدشدن در بهشتِ رضا دفن نمایید .
وَ السّلامُ عَلَیکُم وَ رَحمَةُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ
عزیزى ـ امضا
مرغ و خروس
ماههای فروردین و شهریور بیشتر فرومدیها به زادگاهشان بر می گردند و اگر همزمان با ماههای رمضان و محرّم نباشد بیشترین عروسی رُخ می دهد . دکتر علی اکبر معینی شعری با گویشِ فرومدی آمیخته با طنز و واقعیّت در این زمینه برای شما فرستاده است :
مُـرغ و خـروس
هو بِچا خوب گُوش کِنین مِ « اکبَرام »
دِ ای دِنیا غُصَّه و غِم نِدَرام
آهای بچّه ها خوب گوش کنید : من « اکبر » : هستم ، در این دنیا غصّه و غم ندارم .
گوش کِنین ای قِصِّه ها راسته هَمَش
شِعرا « اَکبَر » قَطِق و ماستِ هَمَش
گوش کنید : این قصّه ها همه اش راست است ، شعرهای اکبر قاطق و ماست است .
یَک خِروس بو و یَکی مَردَکی پیر
پیرمَرد مِدایِشَ ماست و فِطیر
یک خروس با پیرمردی بود که به خروس ماست و فطیر می داد .
خروسَک به جو سِحَر ، نِمازی شوم
بنگ مِدا تمرین مِکِرد اَروم اَروم
خروس به جای سحر ، نماز شام / غروب بانگ می داد و آرام آرام تمرین می کرد .
سِحَری روزی زِمِستو صِحَبی آقا خِروس
مِشنِوَه بانگ خِروس : عروس عروس !
سحرِ یک روز زمستان ، صاحبِ آقا خروس می شنود که خروس بانگ می دهد : عروس ، عروس !
صِحَبی خِروسَکی قِصِّۀ مِ
گفت کی : اَی خِروسِ چشم بستۀ مِ
صاحبِ خروسِ قصّۀ من ، گفت که : ای خروس چشم بسته ام
تِه کی نِه پول دَری و نِه شُغل و کار
سَرِت نِخوردِه به سِنگی روزگار
تو که نه پول داری ، نه شغل و کار ، سرت هم به سنگِ روزگار نخورده است .
تِ کی هوچ پِگَه نِگی قوقولی قوقو
صِحَبِت به تِه مِگَ : « کَچِه لِگو »
تو که هیچ صبح پگاهی « قوقولی قوقو » نگویی ، صاحبت به تو می گوید : ساده !
صُحبَتی زِن بُردنت دِگَه چینِه ؟
گِندِمو دَری خَنَه ر کی وَرچینه ؟
صحبت از زن بُردنَت دیگر چیست ؟ پس گندمهای دربِ خانه را چه کسی برچیند ؟
خِروسک پاشه دِ یَک کَوش کِرد و گفت :
نِگا کو اَلاون صِدام رِفته کِلوفت
خروس پایش را در یک کفش کرد و گفت : نگاه کن الآن صدای من کُلُفت شده است !
پِرُّ مِ وَل وَل مِنِن مثلی طِلا
دُمبمِ شَنَه مِنام مِ سِر بَلا
پَرهای من مثل طلا وَل وَل / بَرق می زنند ، دُمم را هم سَربالا شانه می کنم !
دِگَه وَختِش رِسیَه کی زِن کِنام
پَیی دَری هَمسَیَه ر چِمِن کِنام
دیگر وقتش رسیده که زن بگیرم ، پای دربِ همسایه را چَمن کنم / بکوبم !
( کنایه از اصرار در خواستگاری )
مُرغی هَمسَیَه ر دِیه چِه خوشکِله ؟
صِحَبی مُرغِ دِیه دِ وِل وِلِه ؟
مُرغ همسایه را دیده ای چقدر خوشگل است ؟! صاحبِ مرغ را دیده ای در ولوله و هیجان است ؟!
مرغی چاق و با وفا و سر به زیر
پِرُّ او نَرم و سفید عَینی حریر
مرغِ چاق و باوفا و سر به زیری است ، پَرهایش هم نَرم و سفید مانندِ حریر است .
ابروهاش کِمَانینه مِردُمکش سیا سیا
چِشمَکام مِزنَه مِگَه : خِروسِ مِ بیا بیا
اَبروهایش مانندِ کَمان است ، مردمکش سیاهِ سیاه ، به من چشمک می زند می گوید : خروسِ من بیا بیا !
ماری او پیرِ و لِکِّ لِک مِنَه
هَنَر از سِر پِنجِه هاش چِکِ چِک مِنَه
مادرِ او پیر است و به سختی راه می رود ، هنر از سرپنجه هایش می چکد !
اَگه او بشوِه عَروسی ای خَنَه
نِه نِهار مُشکِل دَرَه ، نِه صُبحَنَه
اگر او عروسِ این خانه شود ، مشکلِ ناهار و صبحانه وجود ندارد .
صِحَبی خِروس کی دی خِروسِ جاهلِ جِوو
پا دِ یَک کَوش کِردَه و مِگَه : هَمو
صاحبِ خروس که دید خروسِ جاهلِ جوان ، پا در یک کفش کرده و می گوید : فقط همان !
گفت کی : خاب بَشِه خودام فِردا سَحَر
مِرام و هَمسیه هار مِنام خِبَر
گفت که : خُب ، باشد خودم فردا صبح ، می روم و همسایه ها را خبر می کنم .
فامیلا هَمسَیه ها با دِهُل و سِنّا و دَف
خُنچه ها وَردِشتَنو دِ خُنچِه ها تُخمِ عَلَف
فامیلها و همسایه ها با دُهُل و سُرنا و دَف ، خُنچه ها / خوانچه / طَبَق بر روی سر گذاشته و در آنها تخمِ علف است .
+++
زِناشَ اَرا کنون و مِرداشَ سِبیل سِبیل
چو بَزی مِنِن اونا دو نِفری با دسته بیل
زنهایشان آرا / آرایش کُنان و مردهایشان سبیل در سبیل ، دو نفری با دسته بیل چوب بازی می کنند .
یَک عَدّه هورا مِنِن و یَک عَدّه شَباش مِگِن
یَک عِدّه فُحِش مِتن و یَک عِدّه دِعاش مِنِن
عدّه ای « هورا » و عدّه ای « شادباش » می گویند ، گروهی فحش می دهند و گروهی دعا می کنند .
جِوونا یَک عَدِّه شَه لات بَزی ها به دَر مِنِن
با او کار و گِندِشَه شیطونِ هَی خِبَر مِنِن
گروهی از جوانها لات بازی در می آورند ، با کار و گندشان هی شیطان را خبر می کنند .
دخترا یَک عَده شَه خیلی اَروم و مَحجوبِن
هَمونا پیشِ خدا بندۀ خوب و محبوبِن
گروهی از دخترها خیلی آرام و محجوبند ، همانها پیشِ خدا بندۀ خوب و دوست داشتنی اند .
خلاصه عروسی و بزِن بکووی وَر پانِه
مرغی هَمسایَه عروس و او خروسام دَمانه
خلاصه عروسی و بزن و بکوبی برپاست ، مرغِ همسایه عروس و خروس هم داماد است .
+++
وقتی شَو عروس دَمار وَ جا مِنِن
یَک عِدّه کیسه گِناه دِ جا مِنِن
وقتی شب عروس و داماد را به حِجله می فرستند ، گروهی کیسۀ گناه خود را پُر می کنند .
+++
فِردَا ، روزی شَوی دامادی او
خِروسَک مِخَنَه هَی : قوقولی قوقو
فردا ، صبحِ شبِ دامادی ، خروس هی آواز سر می دهد : قوقولی قوقو
بیا اَی مُرغَک خوب ، تازِه عَروس
بیا اَی مرغک خوب ، جُفتِ خروس
ای مرغک خوب ! ای تازه عروس بیا ! ای جُفت خروس بیا !
بیا از خَنَه وَبیری ، سِحَره !
بیا ببو دِ بیری چه خِبَره
بیا از خانه بیرون ، سَحَر است ، بیا ببین در بیرون چه خبر است !
بیا و کُندی خَنَه ر جَرو بزِن
بیا ، بَرف اَمیَه ، اونار پَرو بزِن
بیا کَندوخانه / انباری را جارو بزن ، بیا برف آمده آنها را پارو بزن .
بیا و قِلِف وَزِیِری پوسَه کو
سِوا از ای گِندِما شِبوشَه کو
بیا قلف / قابلمه مسی را زیر پوسه / آرامپز بگذار ، و آفتها را از گندمها جدا کُن .
پوسه : ریختن ذغال زیر و روی قلف ـ شبوشه : نوعی حَشره آفتِ گندم
بیا ، یَک بجَگَری وَردَ بریم
یَک کِمی خُلفَه و روجنَجی اَریم
بیا یک وجین کننده بردار برویم ، مقداری خُلفه و روجناجی ( نوعی سبزی خودرو ) بیاوریم .
بیا و با تِیغ ای علِف دِرَو
کِمَکام کو تَا کِنام مِیمار بیرَو
بیا کمک کن تا با داس ، شاخه های بی رویّۀ میم / مو / درختانِ انگور را ببرّم .
بیا و میشار بدوش و برِّهار
سِواشَه کو و برو برِ نِهار
بیا و میش ها را بدوش و برّه ها را جدا کن و برای درست کردنِ ناهار برو .
خِلَاصَه ، خِروس مِگُفت و کار مِکِرد
دِ دِلِش هَی هَوَسی نِهار مِکِرد
خلاصه خروس این حرفها را می گفت و کار می کرد و گاه در دلش هوس ناهار می کرد .
خِروسَک هَی کار مِکِرد و حَرف مِزَه
نوکِّشِه هَی دِ یَخ و دِ بَرف مِزَه
خروس همین طور کار می کرد و حرف می زد و منقارش را در یخ و برف می زد .
او خِروس هَمی کی شُد وَختی نِهار
اَمَه بنشَست عَینی بُرجِ زَهرمار
آن خروس همین که وقت ناهار شد ، دقیقاً مثل « بُرج زهر مار » ( کنایه از ناراحتی بسیار ) آمد نشست .
خَنوم مُرغَه تَحتِروم کِردَه و تَخت
خُسبیَه ، پونِکی مِزنَه دِ رو تَخت
خانم مرغ پَرهایش را باد انداخته و راحت روی تخت خُسبیده و پینکی / چَرت می زند .
نِه نِهار دِرُسته ، نِه خَنَه جَرو
نِه حَیاط تِمیزه ، نِه برفا پَرو
نه ناهار درست است ، نه خانه جارو شده ، نه حیاط تمیز است ، نه برفها پارو شده .
خِروسَه دَست از دهَن وَرداشت و گفت :
وَخی یالّا مُرغَکی تِنِه کِلُفت
خروس دست از دهان برداشت و گفت : برخیز ای مرغک تنه کُلُفت !
برو پیش صِحَبی اَولِه دِروت
برو یالّا کی نِبونام رِنگ و روت
برو پیشِ صاحبِ آبله در صورتت ، زود برو که رنگ و رویت را نبینم .
برو زود کُونِه پلَشتی بی حَیا
برو یالّا چَنِه خُشکی لِوسیا
زود برو ای کُهنۀ پلشت / ناپاک بی حیا ، زود برو چانه خشکِ لب سیاه
مارِتام مثلی خودِت رَاحت طِلَب
برو یالّا مُرغکی جِشتِ جِلَب
مادرت هم مثلِ خودت راحت طلب است ، زود برو مرغکِ زشتِ جَلَب
مُرغَکِ تازه عروسِ خوش خیال
تَزَه بیدار شد از خُو و خیال
مرغکِ تازه عروس خوش خیال ، تازه از خواب و خیال بیدار شد .
دید کی اَی داد خِروس حُرحُری
عَینی یَک مُرغِ کِروجِ کُرکُری
دید که ای داد و بی داد خروسِ حُرحُری مانندِ یک مرغِ کُرچ کُرکُری
پشَنیش چُرتِ و اَخمِش دِ هَمِه
سر و تِه حَرفِش نِهار و شِکِمِه
پیشانیش چُرت و اَخمهایش در هم است ، سر و تَه حرفش ناهار و شکم است !
گُفت : کی اَی داد خِروسی بی مِحَل
همه حَرفات دِروغ بو و دِغَل
مرغ گفت : ای داد و بیداد خروسِ بی محلّ ، همۀ حرفهایت دروغ و دَغَل بود ؟!
مُرغ لَو سی سیری از تِرسِ خروس
کی دِلِشِه بزیَه بو هَمچی عروس
مرغِ لب سی سیری ( 2250 گرمی ) از ترسِ خروسی که از چُنین عروسی دلزده شده بود
سَری لُخت و پا برینه بی قِرار
اَمیَه به دِمی دَر و کِردَه فِرار
سرِ لُخت و پا برهنه ، بی قرار ، دمِ درب آمده بود و فرار کرده بود .
29 / 12 / 1374
